Namaz esnasında sarhoş olmanın yasaklandığı ayet en-Nîsâ 43. âyetidir. Bu âyette içkiliyken namaza yaklaşma yasağı inşâî cümleyle belirtilmekle birlikte içkili olma hali isim cümlesi halinde haberî cümle olarak gelmiştir. “Ey iman edenler! Siz sarhoş iken ne söylediğinizi bilinceye kadar namaza yaklaşmayın.” Bu âyette ( ve entüm sükera) sarhoş iken cümlesi, isim cümlesidir Bundan, Müslümanların namazdan önce içki içtikleri kesin olduğu gibi namazdayken de sarhoşluklarının devam ettiği anlaşılabilir. َ(La takrabu’s salate) namaza yaklaşmayın cümlesi inşaî bir cümle olarak gelip nehiy bildirmektedir.
Bu âyetin nazil olmasıyla birlikte namaza sarhoş gelmenin yasaklandığı görülmektedir. Hatta önceki âyetten içki içmenin zararlı bir içecek olduğunu anlayanlar belki haram edileceğini bildiğinden değil ama içkinin zararlı olduğunu kavrayıp bırakmıştır. Sair zamanlarda içki içmenin serbest olduğu dikkate alındığı zaman bu âyetin içkiyi haram kıldığını söylemek uzak bir ihtimal olmaktadır. Çünkü namazda konuşmak, gülmek, oruçluyken yemek yemek gibi birçok yasak belirli vakitlerde geçerliyken o vakitlerin dışında mubahtır. Bu âyetin medlülünce de içki içmek yasak olmamalıdır. Sadece namaza sarhoş gelmek yasaklanmıştır demek daha doğru görünmektedir. El-Bakara 219. âyette içkinin kötülüğünün iyiliğinden fazla olduğunu belirterek Müslümanları içkinin haram kılınmasına alıştırdıktan üç yıl sonra bu âyet nazil olmuştur.
Abdurrahman b. Avf’ın sarhoşken namaz kıldırdığı sırada namazda yanılması üzerine bu âyet nazil olmuştur. Bu âyet indikten sonra artık Müslümanlar içkinin namaza mâni olduğunu öğrendiler. Bu âyetin nazil olmasıyla birlikte içkiye kerih bir şey olarak bakmaya başladılar. “Bizi namazdan alıkoyan bir şeyi bizim kullanmamız doğru değildir” deyip onu terk etmeye başladılar. Bazıları ise içkinin haram olduğuna dair bir işaret olmadığı için içmeye devam ettiler. İçki içtikten sonra ne söylediklerini bilecek derecede ayılıncaya kadar namazdan uzak durmaları emredildiği için ne dediklerini bilecek derecede sarhoşlukları devam eden kişiler, içkinin neşvesi üzerlerinde devam ederken namaza katılıyorlardı. Müslümanlar bu âyet indikten sonra diledikleri zaman içki içmenin namaza engel olduğunu öğrenmişlerdi. Bundan dolayı ancak namazların arası uzun olup sarhoşluklarının hafiflediği veya tamamen kaybolduğu vakitler olan yatsı ve sabah namazlarının ardından içki içiyorlardı.
Burada şunu da belirtmek gerekir. Bu âyette sarhoşken namaza yaklaşmayın cümlesine atıf olarak gelen (Ve la cünüben nisa/43) cünüp iken de ifadesi “cünüpken de namaza yaklaşmayın.” anlamındadır. Müslümanlar cünüp olmanın Allah katında büyük bir günah veya haram olan bir şey olmadığını sadece namaza engel bir hal olduğunu anlamaktaydı. Birçok Müslüman aynı âyette birbirine atfedilen sarhoşluk ve cünüplüğün sadece namaza engel bir hal olduğunu düşünmüşlerdi denilebilir. Bundan dolayı bazı Müslümanların içki içmeye devam etmiş olabileceği düşünülebilir.
Hz. Hamza (r.a.) örneğinde olduğu (İçki haram kılınmadan önce sarhoş olup Hz. Ali’nin (r.a.) develerinin ciğerlerini söken Hz. Hamza’nın Peygamberimiz (s.a.s.) tarafından uyarılması üzerine “siz benim babamın kölelerisiniz” diye karşılık vermesi ) gibi sarhoş olan kişinin ne dediğini bilmediği gibi kendisine ne söylendiğini de bilmesi mümkün değildir. Sarhoş bir kişiye bir şeyi emretmek ve yasaklamak abes bir iştir. Bu âyette Müslümanların içki içmelerine müdahale edilmediği fakat sarhoş oldukları zaman namaza yaklaşmamaları gerektiği şeklinde bir uyarı olduğu söylenebilir. Yukarıda incelenen âyetlerde içkinin haram kılındığına dair bir hüküm bulunmamaktadır. içkinin haram olduğu daha sonra inen âyetlerde açık ve kesin beyanlarla bildirilecektir.
*Bu makale Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Öğr. Gör. Dr Mehmet Kahraman’ın Harran İlahiyat Dergisi Haziran 2023 de yayımlanan kur’ân âyetlerinde içki yasağının değişik cümle yapılarıyla anlatılmasının sebepleri adlı makalesinden alıntılanmıştır.
